ఐపీఎల్ బంగారు గని: బీసీసీఐ, టీమ్‌ల కోట్ల సంపాదన రహస్యం!

ఐపీఎల్: క్రికెట్‌తో కోట్ల ఆదాయం – టైటిల్ స్పాన్సర్‌ల నుంచి బీసీసీఐ, టీమ్‌ల వరకు ఆర్థిక విశ్లేషణ

హైదరాబాద్, మే 04, 2025: ఇండియన్ ప్రీమియర్ లీగ్ (ఐపీఎల్) కేవలం క్రికెట్ టోర్నమెంట్ మాత్రమే కాదు, ఇది భారత క్రీడా రంగంలో ఆర్థిక జగన్నాథ రథం. బోర్డ్ ఆఫ్ కంట్రోల్ ఫర్ క్రికెట్ ఇన్ ఇండియా (బీసీసీఐ), ఫ్రాంచైజీ టీమ్‌లు, బ్రాడ్‌కాస్టర్లు, స్పాన్సర్‌లు ఈ లీగ్ ద్వారా కోట్ల రూపాయల ఆదాయాన్ని ఆర్జిస్తున్నాయి. 2024లో ఐపీఎల్ వ్యాపార విలువ 16.4 బిలియన్ డాలర్లుగా ఉండగా, దాని బ్రాండ్ విలువ 3.4 బిలియన్ డాలర్లుగా నిలిచింది. టైటిల్ స్పాన్సర్‌లు, బ్రాడ్‌కాస్టింగ్ రైట్స్, యాడ్స్, టికెట్ సేల్స్, మర్చండైజ్ వంటి వివిధ మార్గాల ద్వారా ఐపీఎల్ ఆదాయం ఎలా సమకూరుతుందో ఈ కథనం విశ్లేషిస్తుంది.

టైటిల్ స్పాన్సర్‌షిప్: బీసీసీఐకి బంగారు గని

ఐపీఎల్ టైటిల్ స్పాన్సర్‌షిప్ బీసీసీఐకి ప్రధాన ఆదాయ వనరుల్లో ఒకటి. 2022, 2023 సీజన్‌లలో టాటా గ్రూప్ టైటిల్ స్పాన్సర్‌గా వ్యవహరించింది, ఏటా 335 కోట్ల రూపాయలు చెల్లించింది. అంతకుముందు వీవో (Vivo) స్పాన్సర్‌షిప్ నుంచి బీసీసీఐ 2022, 2023 సీజన్‌లకు మొత్తం 498 కోట్ల రూపాయలు (సీజన్‌కు 163 కోట్ల రూపాయల అదనంగా) ఆర్జించింది. ఈ ఆదాయంలో 50 శాతం బీసీసీఐ ఉంచుకుంటుంది, మిగిలిన 50 శాతం 10 ఫ్రాంచైజీ టీమ్‌లకు సమానంగా పంచబడుతుంది. ఉదాహరణకు, 2023లో టైటిల్ స్పాన్సర్‌షిప్ నుంచి ప్రతి టీమ్‌కు సుమారు 16.75 కోట్ల రూపాయలు లభించాయి.

అదనంగా, ఇతర అధికారిక స్పాన్సర్లు (డ్రీమ్11, రూపే, అన్‌అకాడమీ, సీఏటీ వంటివి) సీజన్‌కు సుమారు 210 కోట్ల రూపాయలు చెల్లిస్తాయి. ఈ ఆదాయంలో 60 శాతం బీసీసీఐ ఉంచుకోగా, 40 శాతం టీమ్‌లకు పంచబడుతుంది, దీని ద్వారా ప్రతి టీమ్‌కు సుమారు 8.4 కోట్ల రూపాయలు లభిస్తాయి.

బ్రాడ్‌కాస్టింగ్ రైట్స్: ఆదాయంలో సింహభాగం

ఐపీఎల్ ఆదాయంలో అతిపెద్ద వాటా బ్రాడ్‌కాస్టింగ్ రైట్స్ నుంచి వస్తుంది. 2023-2027 సీజన్‌ల కోసం బీసీసీఐ 48,390 కోట్ల రూపాయల విలువైన మీడియా రైట్స్ ఒప్పందం కుదుర్చుకుంది. ఇందులో డిస్నీ స్టార్ టీవీ రైట్స్ కోసం 23,575 కోట్ల రూపాయలు, వయాకామ్18 (జియోస్టార్) డిజిటల్ రైట్స్ కోసం 23,758 కోట్ల రూపాయలు చెల్లించాయి. ఇది సీజన్‌కు సుమారు 9,678 కోట్ల రూపాయల ఆదాయాన్ని సూచిస్తుంది, అయితే అదనపు నిబంధనలతో ఈ ఆదాయం 12,000 కోట్ల రూపాయలను అధిగమిస్తుందని అంచనా.

ఈ ఆదాయంలో 50 శాతం బీసీసీఐ ఉంచుకుంటుంది, మిగిలిన 50 శాతం 10 టీమ్‌లకు సమానంగా పంచబడుతుంది. 2023లో, సెంట్రల్ రెవెన్యూ పూల్ నుంచి 10 టీమ్‌లు కలిపి 4,670 కోట్ల రూపాయలు ఆర్జించాయి, అంటే ప్రతి టీమ్‌కు సుమారు 467 కోట్ల రూపాయలు లభించాయి. ఇది 2022లో 2,205 కోట్ల రూపాయలతో (ప్రతి టీమ్‌కు 220.5 కోట్ల రూపాయలు) పోలిస్తే గణనీయమైన పెరుగుదల. ముంబై ఇండియన్స్ 2024లో 737 కోట్ల రూపాయల ఆదాయంతో అత్యధికంగా సంపాదించిన టీమ్‌గా నిలిచింది.

యాడ్స్ ద్వారా ఆదాయం: బ్రాడ్‌కాస్టర్ల బంగారు గని

ఐపీఎల్ యాడ్స్ ద్వారా బ్రాడ్‌కాస్టర్లు భారీ ఆదాయాన్ని ఆర్జిస్తారు. 2025లో టీవీ, డిజిటల్ ప్లాట్‌ఫారమ్‌ల నుంచి యాడ్ రెవెన్యూ 4,500 కోట్ల రూపాయలు (540 మిలియన్ డాలర్లు) దాటుతుందని అంచనా. ఇది గత సంవత్సరంతో పోలిస్తే 50 శాతం పెరుగుదల. స్టార్ స్పోర్ట్స్ 2021లో యాడ్స్ ద్వారా 3,200 కోట్ల రూపాయలు సంపాదించగా, 2025లో జియోస్టార్ ఈ ఆదాయాన్ని మరింత పెంచాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది. 10 సెకన్ల యాడ్ స్లాట్‌కు 15-18 లక్షల రూపాయలు వసూలు చేస్తారు.

టీమ్‌లు కూడా స్థానిక స్పాన్సర్‌షిప్‌ల ద్వారా యాడ్ ఆదాయాన్ని ఆర్జిస్తాయి. జట్టు జెర్సీలు, క్యాప్‌లపై లోగోలు, స్టేడియంలో బ్యానర్‌లు వంటివి స్పాన్సర్‌ల నుంచి గణనీయమైన ఆదాయాన్ని తెస్తాయి. ఉదాహరణకు, ముంబై ఇండియన్స్ వంటి టాప్ టీమ్‌లు యాడ్స్, బ్రాండ్ ప్రమోషన్‌ల ద్వారా సీజన్‌కు 50 కోట్ల రూపాయల వరకు సంపాదిస్తాయి.

ప్రతి టీమ్‌కు ఆదాయం: బహుముఖ వనరులు

ఐపీఎల్ టీమ్‌లు బహుళ మార్గాల ద్వారా ఆదాయాన్ని ఆర్జిస్తాయి:

• సెంట్రల్ రెవెన్యూ పూల్: బ్రాడ్‌కాస్టింగ్, టైటిల్ స్పాన్సర్‌షిప్‌ల నుంచి వచ్చే ఆదాయంలో 50 శాతం టీమ్‌లకు సమానంగా పంచబడుతుంది. 2023లో ప్రతి టీమ్‌కు సుమారు 467 కోట్ల రూపాయలు లభించాయి.
• టికెట్ సేల్స్: హోమ్ మ్యాచ్‌ల నుంచి 80 శాతం టికెట్ ఆదాయం టీమ్‌కు, 20 శాతం రాష్ట్ర క్రికెట్ సంఘానికి వెళ్తుంది. ఒక్కో మ్యాచ్ నుంచి 3-5 కోట్ల రూపాయలు సంపాదిస్తారు.
• మర్చండైజ్: జెర్సీలు, క్యాప్‌లు, మొబైల్ కవర్‌లు వంటి ఉత్పత్తుల ద్వారా ఆదాయం వస్తుంది. ఇది మొత్తం ఆదాయంలో చిన్న వాటాను కలిగి ఉంటుంది.
• ప్రైజ్ మనీ: 2023లో విజేత జట్టుకు 20 కోట్ల రూపాయలు, రన్నరప్‌కు 13 కోట్ల రూపాయలు, మూడవ, నాల్గవ స్థానాల్లో నిలిచిన జట్టులకు వరుసగా 7 కోట్ల, 6.5 కోట్ల రూపాయలు లభించాయి.
• స్థానిక స్పాన్సర్‌షిప్‌లు: జట్టు బ్రాండ్ విలువ ఆధారంగా 100 కోట్ల రూపాయలకు పైగా సంపాదిస్తాయి. ఉదాహరణకు, విరాట్ కోహ్లీ, ఎంఎస్ ధోని వంటి స్టార్ ఆటగాళ్లు ఉన్న జట్టులు ఎక్కువ స్పాన్సర్‌లను ఆకర్షిస్తాయి.

సగటున, ఒక ఐపీఎల్ టీమ్ సీజన్‌కు 100-200 కోట్ల రూపాయల లాభాన్ని ఆర్జిస్తుంది, అయితే ముంబై ఇండియన్స్, చెన్నై సూపర్ కింగ్స్ వంటి టాప్ టీమ్‌లు ఇంకా ఎక్కువ సంపాదిస్తాయి.

బీసీసీఐ ఆదాయం: ఆర్థిక సామ్రాజ్యం

బీసీసీఐ ఐపీఎల్ నుంచి ఆర్జించే ఆదాయం దాని ఆర్థిక ఆధిపత్యాన్ని స్పష్టం చేస్తుంది. 2023లో బీసీసీఐ ఐపీఎల్ నుంచి 5,120 కోట్ల రూపాయల సర్‌ప్లస్‌తో సహా మొత్తం 11,770 కోట్ల రూపాయల ఆదాయాన్ని ఆర్జించింది. 2024లో ఈ ఆదాయం 20,686 కోట్ల రూపాయలకు చేరింది, ఇది 2023తో పోలిస్తే 4,200 కోట్ల రూపాయల పెరుగుదల.

• మీడియా రైట్స్: 2023-2027 కాలానికి 48,390 కోట్ల రూపాయల ఒప్పందం, సీజన్‌కు 9,678 కోట్ల రూపాయలు, ఇందులో బీసీసీఐ 50 శాతం (సుమారు 4,839 కోట్ల రూపాయలు) ఉంచుకుంటుంది.
• స్పాన్సర్‌షిప్‌లు: టైటిల్ స్పాన్సర్‌షిప్ (335 కోట్ల రూపాయలు), ఇతర స్పాన్సర్‌ల నుంచి 210 కోట్ల రూపాయలు, మొత్తం స్పాన్సర్‌షిప్ ఆదాయం 800-1,000 కోట్ల రూపాయలు.
• ఫ్రాంచైజీ ఫీజు: టీమ్‌లు తమ మొత్తం ఆదాయంలో 20 శాతం బీసీసీఐకి చెల్లిస్తాయి, ఇది సీజన్‌కు 25-30 కోట్ల రూపాయల వరకు ఉంటుంది.
• ఇతర ఆదాయాలు: టికెట్ సేల్స్‌లో 20 శాతం, స్టేడియం బ్రాండింగ్, మర్చండైజ్ వంటివి.

బీసీసీఐ ఈ ఆదాయాన్ని టోర్నమెంట్ నిర్వహణ, ఆటగాళ్ల ప్రోత్సాహం, గ్రాస్‌రూట్ క్రికెట్ అభివృద్ధి కోసం వినియోగిస్తుంది. అయినప్పటికీ, దాని లాభాలపై ఆదాయపు పన్ను విధించాలనే డిమాండ్ పెరుగుతోంది, ఎందుకంటే బీసీసీఐ దాతృత్వ సంస్థగా పన్ను మినహాయింపు పొందుతుంది.

ఖర్చులు: ఆదాయంతో పాటు భారీ వ్యయం

టీమ్‌లకు ఆదాయంతో పాటు గణనీయమైన ఖర్చులు కూడా ఉన్నాయి. ఆటగాళ్ల జీతాల కోసం సీజన్‌కు 90 కోట్ల రూపాయలు, ఆపరేషనల్ ఖర్చులు (ప్రయాణం, వసతి, శిక్షణ) 35-50 కోట్ల రూపాయలు, మ్యాచ్ నిర్వహణ కోసం రాష్ట్ర సంఘాలకు 3.5 కోట్ల రూపాయలు, బీసీసీఐకి 20 శాతం ఫీజు (25-30 కోట్ల రూపాయలు) ఖర్చు అవుతాయి. మొత్తంగా, ఒక టీమ్ సీజన్‌కు 130-140 కోట్ల రూపాయలు ఖర్చు చేస్తుంది.

ముగింపు: ఐపీఎల్ – క్రికెట్‌తో ఆర్థిక విజయం

ఐపీఎల్ కేవలం క్రీడా ఉత్సవం కాదు, ఇది బీసీసీఐ, టీమ్‌లు, బ్రాడ్‌కాస్టర్లు, స్పాన్సర్‌లకు ఆర్థిక స్వర్ణయుగం. 2025లో మీడియా రైట్స్ నుంచి 12,000 కోట్ల రూపాయలు, యాడ్స్ నుంచి 4,500 కోట్ల రూపాయలు, స్పాన్సర్‌షిప్‌ల నుంచి 800-1,000 కోట్ల రూపాయలతో ఐపీఎల్ ఆర్థికంగా మరింత బలపడనుంది. ఈ ఆదాయం బీసీసీఐని ప్రపంచంలోనే అత్యంత ధనిక క్రికెట్ బోర్డుగా నిలబెడుతుంది, అదే సమయంలో టీమ్‌లకు స్థిరమైన ఆర్థిక పునాదిని అందిస్తుంది. అయితే, ఈ ఆదాయంలో ఆటగాళ్ల వాటా సాపేక్షంగా తక్కువగా ఉండటం, పన్ను మినహాయింపులపై విమర్శలు కొనసాగుతున్నాయి.